De instelling van het Pascha volgens Exodus 12 vormt de introductie op het grote verhaal van de uittocht. Deze instelling wordt gesitueerd tussen de aankondiging (11,1) en het ten uitvoer brengen van de tiende plaag (12:29). Nog voordat God de bevrijding van zijn volk uit Egypte van start laat gaan, vindt er een ‘religieuze anticipatie’ op dit heilsgebeuren plaats. Men kan er ten minste twee tijdsdimensies in onderkennen: een van onvoltooid verleden tijd én een van toekomende tijd. Zo wordt de viering van het Pascha een ‘heilshistorisch knooppunt’ in de tijd.

De wijding van de palmtakken, de palmpasenprocessie en het altijd weer indringende lijdensverhaal dat op deze dag in de dienst gelezen wordt zullen veel tijd vragen; er wordt wellicht niet eens gepreekt. Daarom geef ik bij de lezingen slechts enkele korte suggesties.

Vorige week, op de eerste zondag na Pinksteren, hoorden we het eerste deel van Matteüs’ uitzendingsrede; vandaag horen we het vervolg en volgende week het slot. Jezus zendt de twaalf apostelen uit om te prediken en het Koninkrijk der hemelen te verkondigen (10:7-8). Volgens de lezing van vandaag blijkt dat geen gemakkelijke opdracht. Jezus bereidt de apostelen voor op wat hen daarbij te wachten staat: geseling, de marteldood, haat en vervolging (10:17-18.22-23).

Dit is de zondag van het ‘Heden hosanna, morgen kruisig Hem!’ (Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013, 556:5). Deze laatste zondag van de Veertig dagen heeft twee gezichten, want bijna letterlijk gaandeweg slaat de stemming rigoureus om. Eigenlijk is er op deze zondag sprake van twee vieringen die in de liturgische praktijk gecombineerd worden als opmaat voor het vieren van de Stille Week. Begonnen wordt er met de feestelijke gebeurtenis van Jezus’ intocht in Jeruzalem, gevolgd door een integrale lezing van het lijdensverhaal (Palm- en Passiezondag).

Farao’s hart, daar draait het om. Het wordt maar liefst twintig keer genoemd in de verhalen over de tien plagen. Bij de zevende wordt dit hart direct doelwit. ‘Ik (zal) al Mijn plagen in uw hart zenden’, luidt de Statenvertaling van Exodus 9:14.

Johannes laat zich als verteller van zijn beste kant zien in deze lange perikoop, die het beste in zijn geheel kan worden gelezen. Net als in de uitvoerige dialoog in Johannes 4, waar een Samaritaanse vrouw bij de Jakobsbron langdurig met Jezus spreekt en de lezers (hoorders) van dit Evangelie geleidelijk aan met haar ontdekken wie Jezus is en voor iemand kan zijn, neemt de evangelieschrijver hier de lezer mee door eenzelfde soort proces, maar dan met de kernbegrippen ‘zien’ en ‘blind zijn’ in plaats van ‘water schenken’ en ‘dorstig zijn’.

Magie hoort bij de religiositeit van Egypte. JHWH sluit zich hierbij aan met grote wonderen en tekenen (7:3) die vaak de tien plagen worden genoemd. Vanuit het Hebreeuws is de vertaling ‘tien slagen’ beter. Het gaat immers om het Hebreeuwse werkwoord nakhah (hif.: slaan) dat in onze perikoop driemaal voorkomt (7:17.20.25). Wij horen hoe Mozes en Aäron zich eerst moeten bewijzen tegenover de wijzen, de tovenaars en de magiërs van Egypte (7:8-13) en hoe vervolgens de eerste slag in Egypte plaatsvindt (7:14-25). Het hart van Farao blijkt onvermurwbaar.

Het alternatieve spoor over Exodus begint op de vijfde zondag na Epifanie. Vóór Vaticanum II begon op deze zondag in de katholieke kerken de voorvasten en heette hij zondag Septuagesima: zeventig dagen voor Pasen. Thema’s in de lezingen en gebeden van deze dienst waren: De Heer nodigt ons uit tot zijn dienst, die niet gemakkelijk is. De Heer is onze steun in de beproevingen van dit leven: Hij zal ons redden.

De ‘bruiloft in Kana’ is net zo bekend als mysterieus. Het verhaal lijkt bol te staan van de symboliek: de derde dag, de zes kruiken, het water dat wijn wordt, de beste wijn die tot het laatst bewaard wordt, en het huwelijk op zich; maar niemand weet echt wat nu precies de betekenis van deze symbolen is.