Donderdagmiddagdochter – Stevo Akkerman

In dit nummer van Ouderlingenblad start een nieuwe rubriek. Een behoorlijk aantal van onze lezers is ook lid van een boeken-leesgroep. In deze rubriek ‘Bladwijzer’ wordt om de maand een boek besproken, ter introductie en als handreiking voor zulke leesgroepen.

Het is eind jaren zestig. Met een schoolvriendinnetje ga ik naar The sound of music. De film is geweldig, maar wat zit het ongemakkelijk zonder een van harte gegeven toestemming van thuis. De bioscoop, daar moest je niet zijn als Jezus plotseling terug zou komen. Wat haal ik me voor risico op de hals?

Met deze persoonlijke herinnering bood het boek Donderdagmiddagdochter van Stevo Akkerman voor mij veel herkenning. Toch is die herkenning geen voorwaarde om dit boek te kunnen bespreken of waarderen.

Stevo Akkerman snijdt meerdere thema’s aan. De uitgever heeft dat op de achterflap als volgt geformuleerd: ‘Donderdagmiddagdochter is het oprechte verhaal van een vader die om moet gaan met het verlies van zijn kind, van een echtgenoot die zijn huwelijk door zijn vingers ziet glippen en van een man die zijn geloof moet herijken.’

Inhoud

Het boek is autobiografisch, daar windt de auteur geen doekjes om: zijn hoofdpersoon draagt zijn naam. Als lezer ga je met Stevo terug in de tijd. Hij neemt je eerst mee naar de weken waarin zijn derde kind geboren gaat worden. Een kindje dat niet levensvatbaar is, dat heeft een echo uitgewezen, dat hebben de artsen meegedeeld. Sober beschrijft Akkerman de dagelijkse handelingen, de emoties,reacties van de omgeving, gesprekjes met de twee oudere kinderen, de donderdag van geboorte en overlijden, de dag van de begrafenis.

Hij heeft tien jaar gewacht om dit verhaal op te schrijven, maar nu is de tijd er rijp voor. Hij richt zich tot zijn Donderdagmiddagdochter, Evy Elise. Hij vertelt haar wie haar vader is, waar hij vandaan komt, hoe hij als kind en puber was, hoe hij zich in zijn geloofsleven en zijn relatie ontwikkeld heeft. Hij neemt Evy mee in zijn levensloop, hij wil eerlijk zijn en niets voor haar verzwijgen in de hoop dat zij hem zal begrijpen en dat het hem zal opluchten. Stevo worstelt met zichzelf, met het leven dat hij leidt naast de vrouw die hij uit liefde heeft getrouwd, in een geloofswereld waarmee hij vertrouwd is, maar die hem niet meer past. Hoe vindt hij een begaanbare weg?

Opbouw

Het hele boek is in de tegenwoordige tijd geschreven waardoor je als lezer direct meegetrokken wordt en van heel dichtbij het leven van Stevo Akkerman kunt volgen. Zijn jeugd als oudste zoon in een streng-gereformeerd onderwijzersgezin, zijn studietijd aan een christelijke opleiding voor journalistiek, zijn huwelijksleven. Het boek is geen roman, maar het leest wel als een roman. Dat komt doordat de schrijver spanningsbogen weet in te bouwen.

Er zijn drie verhaallijnen en elke verhaallijn maakt de lezer nieuwsgierig naar de afloop. Maar elke verhaallijn roept ook vragen op bij de lezer.

Vraaggesprek

De eerste verhaallijn is die rond de geboorte van Evy Elise. Het is een ingrijpende gebeurtenis in een gezin met een vader, een moeder, een broertje en zusje. Hoe gaan zij met dit gebeuren om? Het is boeiend om dat proces, vanuit de ogen van de vader beschreven, te lezen. Welke emoties spelen een rol? Niet alleen bij hem, maar ook bij jou als lezer? Raakte deze geschiedenis jou en waardoor? Wat riep dit op aan eigen herinneringen of ervaringen? Is deze gebeurtenis typerend voor de tijd waarin het speelde, rond 2003? Vaak lezen of horen we over de gevoelens van een moeder als een kindje dood geboren wordt, of niet levensvatbaar blijkt. In dit boek gaat het om de ervaring van de vader. In hoeverre is dat anders?

De tweede verhaallijn is die van een opgroeiende Stevo in een behoudend gereformeerd gezin in de jaren zestig/zeventig. Een gezin waarin als motto gold: ‘gij geheel anders’ en dat in een tijd van afbrokkeling van zuilen. In een tijd waarin taboes doorbroken werden en klassieke muziek ruimte moest maken voor beat en pop. We worden herinnerd aan tijd- en groepsgebonden leefregels, maar ook aan iets universeels wat van alle tijden is: hoe maakt een kind, een puber zich los van zijn ouders en gaat hij zijn eigen weg? Hoe verhoudt Stevo zich later tot zijn ouders, zijn opvoeding, het geloof dat hem is aangereikt? Blijft het geloof alleen iets ‘van horen zeggen’? Houdt God een plaats in zijn bestaan en wie is die God dan? In hoeverre is dat alles herkenbaar? Hoe kon jij je ontwikkelen dankzij of ondanks je milieu, je achtergrond, je ouders?

En dan is er nog de verhaallijn van Stevo’s huwelijk. Hij trouwt met Maria, ze is aantrekkelijk voor hem, niet alleen omdat ze mooi is, maar ook omdat zij een andere kerkelijke achtergrond heeft. Als echter het verdriet om Evy een plek moet vinden in hun leven, groeien ze uit elkaar. “We lopen hetzelfde rondje, maar niet dezelfde weg”, zo formuleert Stevo dat. Hoe komt dat en hoe gaan ze verder? Hoe belangrijk is een gedeelde achtergrond als je in je relatie te maken krijgt met verdriet en narigheid? Twee geloven op één kussen… geldt dat gezegde altijd? Ook deze vragen roepen voldoende op om over na te denken.

Motto

Dat Akkerman gevoelig is voor taal, voor een literaire verwoording van de thematiek, blijkt ook uit de motto’s die hij heeft gekozen. Een citaat van Barbara Kruger en een gedicht van Joke van Leeuwen. Passen ze bij het boek en wat hebben die woorden jou te zeggen?

Auteur

Stevo Akkerman (1963) is schrijver, journalist en columnist. In dagblad Trouw heeft hij om de dag op pagina 2 een column over, zoals hij zelf omschrijft, ideologische en politieke kwesties. Daarin is hij voortdurend op zoek naar zin en betekenis en het onderscheid tussen goed en kwaad. Voor Donderdagmiddagdochter (2013) kreeg hij de CLO Literaire Juryprijs en de Vlaamse prijs voor het Beste Spirituele Boek. In 2017 won hij de J. L. Heldringprijs, de prijs voor de beste columnist.