Vrede en het zwaard

Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. (Mat. 10:34)

Jezus brengt geen vrede? Wat is dit nu weer? De vredesboodschap hoort toch bij hem?

De context

De context van Matteüs 10:34 is van belang om deze tekst te duiden. Het is uit het Matteüs-evangelie, hoofdstuk 10. Neem nu Matteüs 9. Een verlamde wordt genezen, een tollenaar volgt hem, een bloedvloeiende vrouw raakt hem aan en een meisje is niet dood maar slaapt. Bovendien wordt gezegd dat hij de mensen iets leert. Jezus als geneesheer en vredestichter. Er is zoveel te doen dat hij zijn leerlingen opdraagt ook mensen te genezen met de kracht die ze in zich hebben. Ze worden uitgezonden. Zo begint Matteüs 10. ‘Doe als Ik’, navolging van Christus. Een belangrijke boodschap voor ons. Deze moeten we niet vergeten!

Uitspraken die er toe doen

Er staan een paar belangrijke uitspraken van Jezus in hoofdstuk 9, en ik denk dat ze van belang zijn voor het verstaan van deze kerntekst over het zwaard. In 9:11 en 12 vinden we: (11) De farizeeën zagen dit en zeiden tegen zijn leerlingen: ‘Waarom eet uw meester met tollenaars en zondaars?’ (12) Hij hoorde dit en gaf als antwoord: ‘Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, maar zieken wel. (13) Overdenk eens goed wat dit wil zeggen: “Barmhartigheid wil ik, geen offers.”’

In vers 9:16 en 17 vragen leerlingen van Johannes waarom de discipelen van Jezus niet vasten: (16) Niemand verstelt een oude mantel met een lap die nog niet gekrompen is. Want dan trekt de nieuwe lap de mantel kapot en wordt de scheur nog groter. (17) Evenmin giet men jonge wijn in oude leren zakken. Anders scheuren de zakken, dan wordt de wijn verspild en gaan de zakken verloren. Maar gaat de nieuwe wijn in nieuwe zakken, dan blijven beide behouden.’

Jezus brengt iets nieuws, zeggen deze uitspraken. Als eerste is zijn zorg voor de mensen die de weg kwijt zijn, voor hen die verzwakt zijn, voor hen die zoeken maar nog niet gevonden hebben. Zondaars worden ze genoemd. En de energie die hij steekt in zijn omgang met mensen heet barmhartigheid. Hij wil niet zijn energie steken in omgang met mensen die de weg al weten. En offeranden brengen en van anderen verwachten dat ook te doen. Geen onnodige verspilling. Het gaat erom mensen een nieuwe weg te wijzen, om barmhartigheid. Een radicaal nieuwe weg. Want nieuwe wijn mag niet in oude zakken.

Dreigende woorden

Bij de uitzending van de 12 leerlingen wordt duidelijker dat er scheiding gemaakt moet worden. Als de leerlingen in een huis komen waar ze welkom zijn met hun radicale nieuwe krachten, dan kunnen ze vrede laten komen over dat huis. Dan is het die vrede waard. Maar als mensen niet willen luisteren, dan moeten ze het stof van hun voeten schudden, en weggaan. Er geen energie aan verspillen. Het zijn zondaars die het zeker weten, geen zoekende zondaars. Daar zit volgens mij het verschil.

De zondaars die zeker weten dat ze goed bezig zijn en niet willen leren, daarvan zegt Jezus dat de dag van het oordeel zwaar voor hen zal zijn. Plastisch gezegd: schud het stof van je voeten, laat ze los. Ook waarschuwt Jezus de leerlingen dat ze vervolgd kunnen worden. Maar hij verzekert hun, dat ze Geestkracht voldoende hebben om de juiste woorden te vinden. ‘Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen maar het zwaard.’

Betekenis van vrede en het zwaard

Het is duidelijk dat het een radicale weg is die Jezus ons wijst. Hij benadrukt daarbij dat de zwakken en de zoekenden zorg behoeven, en dat we daar onze energie in kunnen steken. Ook vertelt hij dat oude gewoonten en oude gebruiken misschien niet meer passen in deze tijd. Radicaal. Alles wat onrecht veroorzaakt, ieder die liever in het donker de dingen doet en allen die zich niet bekommeren om de zwakken en zoekenden, weg ermee. Dat is niet onze weg. Daarvoor is het zwaard. De energie gaat naar een barmhartige samenleving, met recht, liefde en vrede. En hoe? Geen nieuwe lappen in oude kleren, geen nieuwe wijn in oude zakken. Maar anders. Soms is het zwaard nodig om die weg te kunnen gaan.

Gespreksvragen:

1. Zonder zwaard komt er geen vrede. Welke gedachten komen op als u deze teksten leest?
2. Geen nieuwe wijn in oude zakken. Welke ‘nieuwe wijn’ is voor de kerken van belang, en welke ‘oude zakken’ moeten worden weggedaan?