Zoeken naar je ziel
In onze tijd hebben veel mensen het idee dat het verspilde energie is om je bezig te houden met wat we niet kunnen tellen, meten of wegen. Zoals met de ziel. De ziel is immers niets. En zo verhuisde het idee van de ziel van de realiteit naar de verbeelding, net als de engelen, de lichtwereld en God zelf. Want ook in het rijk van het geloof is er in een eeuw tijd veel veranderd. Ook daar is de ziel goeddeels verdwenen. Geen voorganger die de Griek Plato en de kerkvaders nog nazegt dat het lichaam de grond ingaat en de ziel naar omhoog reist. Volgens moderne theologische opvattingen is een mens een wezen uit één stuk en niet zo’n tweeledig wezen met een tijdelijke buitenkant en een eeuwige binnenkant. Misschien is er een opwekking uit de doden, wie weet. Maar dan totaal, en niet in de vorm van een oude ziel die een nieuw jasje krijgt.
NIEMAND KAN HET AANWIJZEN
Maar is daarmee het praten over de ziel zinloos geworden? Laten we er eens fris tegenaan kijken. Wat maakt ons tot wie wij zijn? Wijst wat mensen vanouds de ziel noemen, er ook niet op dat wij vaak geen idee hebben wat er in ons omgaat? Waar halen we moed vandaan? Wat maakt ons bij vlagen briljant? Wat achtervolgt ons in onze dromen en hoe is het toch mogelijk dat wij in staat zijn ons uit een crisis van jewelste op te richten? Voor alles is een verklaring, zeker. De psychologie, de erfelijkheidsleer, de filosofie en boerenslimheid zeggen genoeg over wat wij in eerste instantie niet van onszelf begrijpen. Maar niet alles. Wij zijn niet ons lichaam en trouwens ook niet ons brein. Want al zouden we alles kunnen weten, herleiden en voorspellen, dan nog zijn wij wolkenridders, rebellen, dromers en vooral zoekers. Wij zijn op zoek naar onze ziel en dat is juist onze ziel! De ziel is het leven in beweging. De ziel is werk in uitvoering, noem het bezieling. Geen substantie maar verlangen. De ziel is als een drijfveer, een droom, dat wat mensen mooi maakt. De ziel is wat ons solidair maakt met elkaar, trouw tot in de dood. Niemand kan het aanwijzen en toch bestaat het.
VERLANGEN
Vergelijk het met God, een naam voor iemand waar generaties mensen zich van alles bij voorstelden. God troont, God spreekt, God oordeelt en God is machtig. Maar ook hier heeft de mens die wil tellen, meten en wegen zich naar voren gedrongen, met de mens die de ellende niet meer kan verdragen als er ook nog een God zou bestaan. En die mens zegt: er is geen God. Maar is God dood of onze voorstelling van God? En als wij ons een wereld van liefde en rechtvaardigheid verbeelden, is dat dan meer of minder waar dan de voorstelling dat wij wezens zijn die ademhalen en denken op een planeet in een verder ijskoud en leeg heelal? U mag het zeggen, maar ik zou het verlangen op zich ‘ziel’ noemen en de drang naar een leven dat deugt ‘god’.
