Games zitten vol met religieuze referenties: christelijke, joodse, islamitische en nog meer. Je kunt met wierook zwaaiende, Gregoriaans zingende monniken tegenkomen, bijbelse personages. Games bieden nieuwe perspectieven op oude religieuze verhalen. Science fiction opent bovendien een ruimte waarin geëxperimenteerd kan worden met nieuwe wetmatigheden en met een universum zonder religiestress.
De twaalfde-eeuwse Hildegard van Bingen beschrijft twee visioenen waarin ze de ordening van het universum zag. Het ene gaf het universum weer in de vorm van een ‘kosmisch ei’, het andere als een ‘kosmisch rad’. Ze tonen een totaalvisie op de schepping, die haaks staat op de visie van de moderne mens, die de maat lijkt van alle dingen.
‘In het joodse denken is de hele kosmos verbonden met het goddelijke. In ieder onderdeel van ons universum zit goddelijk licht verstopt.’ De joodse prediker en kunstenares Shoshannah Brombacher vertelt hoe je dat licht kunt ontdekken.
De Engelse Julian of Norwich beschreef in de 14e eeuw haar visoenen. Ze ontdekt dat aardse zaken haar niet onrustig hoeven te maken, nietig als ze zijn. Echte rust vindt ze in de vereniging met God. De Handreiking diept een Herademingthema praktisch uit in spirituele oefeningen voor eigen gebruik of voor het werken met groepen.
Het Heilige heeft niet veel ruimte nodig om tot z’n recht te komen, een sneeuwkristal kan al genoeg zijn. Maar kan het heilige ook in de chaos wonen? Het boek Exodus vertelt in hoofdstuk 3 dat Mozes in de brandende braamstruik een ontmoeting met God heeft. God zegt daar: ‘Ik heb gezien hoe ellendig mijn volk er in Egypte aan toe is, ik heb hun jammerklachten over hun onderdrukkers gehoord, ik weet hoe ze lijden. Daarom ben ik afgedaald.’ God is dus niet bang voor de chaos. Hij is er in afgedaald om bij zijn onderdrukte volk te zijn en Hij houdt het er ook uit, want de onderdrukking in Egypte duurde lang.
De volgende drie bijbelgedeelten verbinden ons, ieder op hun eigen manier, met de Eeuwige en de kosmos. In Genesis 1 gaat het om het verhaal over de schepping als geloofsbelijdenis. Bij Psalm 8 om de veelal religieus geduide ervaring van de grootsheid van het heelal. In Openbaring om het beeld van de vrouw en de draak.
Wij beleven het buiten-menselijke in de natuur wanneer zij ons herinnert aan onze kleinheid. Tegelijk maken ook wij deel uit van de natuur. Zij beheerst ons en niet omgekeerd. De mysticus Dag Hammarskjöld beschrijft hoe hij de grootsheid ervan beleeft. We kunnen – even – één zijn met de natuur. Vergelijk het met het genieten van een gewijde maaltijd.
De Japanse zenmeester Eihei Dōgen beschreef hoe je de samenhang van eenheid en veelheid kunt ‘zien’. Maar ook als deze helderheid niet lijkt door te breken, hoeven we volgens hem niet te treuren. We bevinden ons namelijk altijd in de sacrale ruimte van het universum en kunnen ons hier onmogelijk van losmaken, net zo min als ‘een vis het water verlaat of een vogel de lucht’.
We zijn een deel van de kosmos. Als zodanig kan ‘de kosmos’ nooit aan ons als een ding verschijnen. Wel zijn wij in staat om over onszelf en over de kosmos na te denken. Vanuit natuurwetenschappelijk en filosofisch opzicht is er geen enkele reden om de mens centraal te stellen. Maar in de mens is de kosmos wel tot zelfbewustzijn gekomen. Dat schept verantwoordelijkheid.
