Ontdekkingsreis in Indonesië
Onlangs was ik bij de prachtige promotie van Wilbert van Saane (voorheen óók NZR) in Utrecht. In zijn studie gaat het over Indonesië en de Nederlandse Zendingsraad. Het bracht bij mij herinneringen boven aan mijn eigen Indonesië-ervaringen.
In 1985 organiseerden de Raden van Kerken van Indonesië en Nederland een conferentie op Bali om een lange periode van historische relaties te markeren en een nieuwe periode met nieuwe verhoudingen in te luiden. Het leek een goede gelegenheid om daaraan voorafgaand een oriëntatiereis te maken, waarin ik, als vrij recent aangetreden algemeen secretaris van de NZR, met de kerken en christenen van dit grote land ervaringen kon opdoen en delen.
Maar dat ging niet zonder slag of stoot. De voorbereidingscommissie van Indonesië-secretarissen van missie en zending had niet veel fiducie in mijn plannen: wat kon ik, Afrika-man, nog toevoegen aan wat zij allemaal al niet wisten? De reacties op mijn Indonesië-reisverslag waren dan ook heel divers. Zo was voorman Jo Verkuyl niet erg te spreken over mijn conclusies …
Wat is mij hiervan bijgebleven? In de eerste plaats dat het koloniale verleden nauwelijks meer een rol speelde in de discussies; de Japanse bezetting die erna volgde was veel gruwelijker geweest. In de tweede plaats, de trots van een grote natie; vroeger dacht men dat Nederland een groot en machtig rijk was, later ontdekte men dat het hele landje in het Toba-meer kon verdwijnen … En ten slotte, het karakter van de Indonesische christenen.
Jazeker, een minderheid, met een ongewisse toekomst, ondanks de Pancasila, de filosofische grondslag van de Indonesische staat. Maar met een sterke overtuiging. Gelovige mensen, die zich sociaal bewogen in de samenleving opstelden, zoals bleek tijdens de communistenjacht in de jaren zestig; christenen ontfermden zich over hen die geen redder hadden.
Bescheiden mensen, maar moedig en standvastig in hun band met de Heer. Als ik nu lees over kerken die in brand worden gestoken, christenen die met de dood worden bedreigd en een gevoel van machteloosheid me overvalt, dan denk ik daaraan terug, aan die bescheiden, moedige mensen die zich niet laten knechten. Godlof!
– Jan van Butselaar was van 1975 tot 1983 docent aan de Theologische Hogeschool van Butare in Rwanda en daarna tot 2000 algemeen secretaris van de Nederlandse Zendingsraad. Over zijn Indonesië-ervaringen publiceerde hij Indonesië, een land apart, een kerk apart? (Amsterdam: NZR, 1986).
