Spreken en zwijgen
Van de redactie
Het is voor ons allemaal even wennen, een digitale Herademing. We waren immers zo vertrouwd met de papieren uitgave van ons mooie geïllustreerde tijdschrift. We hopen dat u er weer bent, want we hebben een boeiende jaargang, met als titel ‘Leven in contrasten’.
In de christelijke spiritualiteit en mystiek zien we een spanning tussen spreken en zwijgen. Met dit spanningsveld wordt het contrast tussen de wereld en het contemplatieve leven aangeduid. De wereld staat voor affectie en zintuiglijkheid, zoals woorden, voorstellingen, fantasie, gedachten, herinneringen. Het contemplatieve leven heeft te maken met stilte, gebed, innerlijkheid, eenvoud.
Kick Bras schrijft over de paradox tussen spreken en zwijgen bij Thomas Merton. Voor Merton is de kern van de mystieke ervaring het diepe zwijgen. De paradox tussen spreken en zwijgen vinden we ook bij middeleeuwse geestelijke schrijfsters, maar dan omgekeerd. Zij werden juist opgeroepen het zwijgen, dat zij als vrouw kregen opgelegd, te doorbreken en in het openbaar te spreken en te preken!
Uit deze voorbeelden blijkt dat we spreken en zwijgen in het geestelijke leven niet tegenover elkaar moeten plaatsen. Het is niet: het één of het ander. Inderdaad, het is er allebei en daartussen is een spannende dynamiek. Het ene is niet spiritueler dan het andere. Daarvan getuigt een woestijnmonnik:
‘Vader, is het beter te spreken of te zwijgen?’
En de grijsaard zei: ‘Als je spreekt omwille van God, ben je goed bezig; en als je zwijgt omwille van God, net zo zeer.’
Met deze wijze woorden wens ik u veel inspiratie toe.
Namens de redactie,
Kitty Bouwman
Hoofdredacteur van Herademing
Inhoudsopgave
Leven in contrasten
Jaarthema
Kitty Bouwman
Merton boetseerde woorden vanuit de stilte
Kick Bras
Hildegard verhief haar stem in de middeleeuwse mannenwereld
Kitty Bouwman
Stille taal benadert de Onnoembare
Margot Berends
Veel zeggen door samen te zwijgen
Shoshannah Brombacher
Word stil
Handreiking
Mirjam Dirkx
Judith verbrak het zwijgen over misbruik door haar predikant
Christiane van den Berg
Spreken is zilver, stilte is goud
Barbara Zwaan
Van blijde stilte naar kakofonie
Intermezzo
Margot Berends
Zwijgen en spreken van God in de Bijbel
Jan Venderbos
Om werkelijk te kunnen spreken, moet je zwijgen
Marianne Vonkeman
Zwijgen en spreken na Auschwitz
Boekrecensie
Jan Venderbos
Korte boekrecensies:
Braembussche – Tekens van het onzichtbare
Warren – Bidden in de nacht
Nusselder – Meer dan de mens alleen
Jansen – Brandend verlangen
Merton – Zen en de gretige vogels
Van Knippenberg – Grenzen in meervoud
Ignatieff – Troost