Op avontuur ervaringen met een jongerenwerkvakantie

Verschillende keren zijn we vanuit de gemeente met een groep jongeren op reis geweest, om met elkaar te bouwen. Het waren fantastische avonturen. In dit artikel vertel ik daar wat over. In de hoop dat het anderen zal enthousiasmeren. Want het is zeker de moeite waard! We hebben namelijk op verschillende terreinen gebouwd.

Ons avontuur begon in 2015. Of beter gezegd: in 2014. Want toen begonnen de voorbereidingen voor de reis. Die waren erop gericht in de zomer van 2015 daadwerkelijk op pad te gaan. We zouden met elkaar een kerk gaan bouwen in Slowakije. Een land dat voor ons onbekend was. Via de stichting Hulp OostEuropa waren we in contact gekomen met een predikant, die een droom had: een kerk voor het dorp.

Op zondag samenkomen rond Woord en Gebed, en doordeweeks een ontmoetingsplek, waar iedereen welkom zou zijn. Die droom raakte ons en maakte ons enthousiast om eraan mee te bouwen.

Start

Ongeveer een jaar lang zijn we druk geweest met de voorbereidingen. Zeker omdat het de eerste keer was, moesten er heel wat dingen uitgedacht worden. Gelukkig hadden we een heel enthousiaste kartrekker: een jeugdouderling die zelf als tiener een soortgelijke werkvakantie had meegemaakt. Die reis had zoveel met hem gedaan, dat zijn gedachte was: elke jongere in de gemeente moet de kans krijgen om zo’n ervaring op te doen. Zijn enthousiasme sloeg over op de kerkenraad, die het voorstel voor een jongerenwerkvakantie (JWV) omarmde. Er werd een werkgroep gevormd die aan de slag ging om ervoor te zorgen dat we het jaar erop konden gaan.

Voorbereidingen

Om te beginnen stonden er verschillende vragen open: Waar gaan we heen? Wie gaan er mee, zowel qua leiding als jongeren? Wanneer gaan we? Hoe gaan we? Wat hebben we nodig om te kunnen gaan? Wat gaan we precies doen? Wat hebben we allemaal nodig om daar ter plekke ook daadwerkelijk aan de slag te kunnen gaan? Zeker op de laatste vragen was het lastig om vooraf exacte antwoorden te hebben.

Dat maakte dat vooral de eerste reis wel iets weg had van een sprong in het diepe.

Keuzes

We wilden niet gaan vliegen, maar een bestemming kiezen die met eigen vervoer bereikbaar zou zijn. Dat betekende dus dat we in Europa bleven. Wel wilden we graag naar een plek die anders is dan ons eigen land. We zochten contact met de stichting Hulp Oost-Europa. Via hen hoorden we van een predikant in Slowakije die graag een eigen kerk wilde bouwen. Er werd een kennismakingsbezoek afgelegd, om een goed beeld te krijgen van de situatie, met daarbij de vraag of dit een project zou kunnen zijn waar wij met de jongeren aan de slag konden gaan.

Gekozen werd om jongeren vanaf 16 jaar uit te nodigen om mee te gaan. We belegden een informatieavond om de plannen te presenteren en besloten om aan het begin van de zomervakantie op reis te gaan. Van maandag tot en met vrijdag kon er geklust worden, het weekend ervoor was om te acclimatiseren en het weekend erna was er ruimte voor ontspanning. Daarmee zou de reis, inclusief reisdagen, in totaal 10 dagen duren. De verdere voorbereidingen voor de reis bestonden uit het zoeken van leiding die mee wilde gaan, het huren van busjes waarmee we naar Slowakije zouden gaan, en acties regelen om geld in te zamelen.

Acties

Er moest natuurlijk geld ingezameld worden: voor de huur van de busjes en de brandstof was geld nodig, maar ook om materialen te kunnen kopen, die we nodig hadden voor de bouw. Nog afgezien van het geld leverden deze acties al de eerste winst op.

Om te beginnen kregen de jongeren daarmee verantwoordelijkheid voor het project. Het werd echt iets van henzelf. Daarnaast kwam op deze manier de groepsvorming op gang. De meeste jongeren kenden elkaar wel vanuit de kerk en catechisatie, maar dat was niet meer dan oppervlakkig. Dat veranderde toen ze met elkaar allerlei acties gingen voorbereiden en uitvoeren. Zo werd er een dienstenveiling gehouden, hielden we een oudijzer-actie, was er een carwash en deden ze mee met een levende kerststal in het dorp en werd er volop gebakken.

De reis

De eerste week van de zomervakantie begon het avontuur. Met 15 jongeren en 7 personen leiding gingen we met 3 busjes op reis. Dat was al een hele belevenis. Tijdens de rit van zo’n 1350 kilometer gebeurt er van alles in de groep: je zit uren met elkaar ‘opgesloten’ in een kleine ruimte. Er ontstaan mooie gesprekken, vriendschappen bloeien op.

Na een lange dag rijden kwamen we tegen middernacht aan op onze bestemming. Daar werden we hartelijk ontvangen, en stond er eten in overvloed klaar. Dat laatste hebben we daarna nog vaker meegemaakt: wat eten betreft was er altijd overvloed. De gastvrijheid was overweldigend en heeft een diepe indruk achtergelaten. Andersom werd de lokale bevolking geïnspireerd door het enthousiasme van de jongeren.

Avontuur

We kwamen in een totaal onbekende omgeving. De aanblik van de huizen en de straten is compleet anders dan je gewend bent. De mensen spreken een andere taal en hebben een andere cultuur.

Er is zichtbare armoede. Het onbekende dat je te wachten staat, niet weten wat je aantreft en gaat meemaken, maken het tot een groot avontuur. We vonden onderdak in een voormalige fabriek. De ontmoeting met lokale mensen was bijzonder. Ondanks de taalkloof ervoeren we verbondenheid. Tegelijk leer je iets van de complexe geschiedenis kennen.

We waren in het zuiden van Slowakije, waar een Hongaarse minderheid woont. Zij zijn sterk op Hongarije en de Hongaarse tradities georiënteerd. In Slowakije voelen zij zich achtergesteld. Daarnaast leven er ook groepen Roma, met een eigen problematiek. Je ontdekt dan pas hoezeer wij in luxe en welvaart leven.

Geloof

Tijdens de klusweek was er ook aandacht voor spiritualiteit. Dagelijks hadden we een korte dagopening en -sluiting. En op de zondagen hadden we een kerkdienst, samen met de plaatselijke predikant.

Maar het waren vooral de gesprekken tussendoor en ’s avonds rond het kampvuur, die veel betekend hebben. Ook de ontmoetingen met de plaatselijke bevolking waren van grote waarde. In materiële zin hebben zij veel minder, maar op geestelijk gebied kunnen we nog veel van hen leren. En het geloofsvertrouwen van de predikant ter plaatste heeft grote indruk gemaakt: hoe hij met niet veel meer dan een droom aan de slag ging, vol vertrouwen. Dat heeft ons opnieuw doen nadenken over wat vertrouwen kan doen.

Vervolg

Na de reis van 2015 startten in 2016 de voorbereidingen voor een nieuwe reis. Hierbij konden we bouwen op eerdere ervaringen. Er was gekozen voor een andere locatie: het renoveren van een kampgebouw in het oosten van Slowakije. In dat gebouw worden kampen georganiseerd voor kinderen en jongeren.

Doordat deze locatie nog verder weg was, betekende dit dat we 2 dagen op reis zouden zijn. Daardoor hadden we wel de mogelijkheid om onderweg een excursie te doen. Zo werd op de heenreis een bezoek gebracht aan Auschwitz, wat heel indrukwekkend was. Het te renoveren gebouw is prachtig gelegen in de natuur, maar het nadeel was dat je daardoor minder in contact was met de lokale bevolking – iets wat tijdens de eerste reis juist zoveel indruk maakte. Ook in 2019 zijn we aan de slag gegaan om dit gebouw verder op te knappen.

Evaluatie

Onlangs hebben we een enquête gehouden onder de jongeren die in 2015, 2017 en 2019 zijn mee geweest. Hoe kijken zij zelf terug op de werkvakanties? Hieronder laat ik hen zelf aan het woord.

‘Het is een geweldige combinatie van lekker fysiek bezig zijn, een rustige omgeving waarin je tot jezelf kan komen, en een stuk geestelijke voeding in een groep die zeer vertrouwd voelt. Dit maakte de reizen voor mij tot een groot succes.’

‘De reis heeft bij mij voor veel vriendschappen gezorgd en ook dat ik me meer verbonden voelde met de kerk en dan vooral de jeugd in de kerk.’

‘Super toffe en mooie ervaring! Samen met leeftijdsgenoten een reis maken, waarbij je dichter naar elkaar toetrekt, maar ook naar God. Samen bouwen en er iets moois van maken!’

‘Het is een goed en leuk initiatief. Het is een leuke activiteit voor de jongeren om wat te betekenen voor de maatschappij; jezelf te ontwikkelen en te ontplooien. Daarnaast zorgt het ook voor een sterke band of een fundatie voor de groepsdynamiek. Wat ook heel erg belangrijk is. Zulk soort activiteiten zijn een mooie stap om de generatiekloof te overbruggen.’

Aandachtspunten

Uit de evaluatie kwamen verschillende aandachtspunten. Zo is het belangrijk dat er oog is voor veiligheid, zowel wat het werk betreft als ook in sociaal opzicht. Zeker als de groep groter is, wat tijdens de tweede reis het geval was. Zorg ervoor dat iedereen gezien wordt. Daarmee is het volgende aandachtspunt gegeven: de groepsgrootte. In een grote groep ontstaan vanzelf subgroepen, met het risico dat sommigen buiten de boot vallen. Ook de verhouding leiding en jongeren werd als aandachtspunt genoemd: zorg voor een goede ver(stand)houding.

‘Leuk initiatief’

De jongerenwerkvakantie heeft ons veel gebracht. Uiteindelijk is er niet alleen gebouwd aan een kerk en een kampgebouw, maar zeker ook aan de jongeren zelf. Het heeft veel met hen gedaan, en ook met hun onderlinge relaties. Er is sprake van een win-win situatie, wat maakt dat we hier voorlopig nog wel mee door willen gaan.

Met de woorden van een van de jongeren: ‘Ik vind de JWV in het algemeen echt een ontzettend leuk initiatief, en ben zeer blij dat ik 2 edities mee heb mogen maken! Heb ook spijt dat ik de eerste keer niet ben meegegaan. Dus blijf vooral dit soort dingen doen, want het kan jongeren echt helpen om zich meer thuis te voelen in de gemeenschap en zichzelf ook beter te leren kennen.’